Frass
Het meest kenmerkende resultaat van de activiteit van de minerende larve zijn zijn uitwerpselen. Alleen bij oude, al lang verlaten, mijnen kan regenwater de frass hebben uitgewassen. De mijnen zien er dan vaak wittig uit. En natuurlijk is er ook een relatief klein aantal mijnen waar de frass naar buiten wordt gewerkt. De kleur van de frass is (bij verse mijnen) vaak heel constant, soms warmbruin, zwart, of groenig. Meestal bestaat de frass uit vrij droge korreltjes. Vooral bij vliegenlarven is de frass echter soms halfvloeibaar (Weiss, 2006a).
The most characteristic result of the presence of the larve in the mine are its excrements. Only in old, long vacated mines rain may have washed out the frass; the mines then generally look whitish. And of course, there is a rather small number of mines from which the frass is ejected. The colour of the frass is (in fresh mines) very constant, ranging from warm brown to black or greenish. Mostly the frass consists of rather dry grains or pellets. Fly larvae may produce frass that sometimes is semi-liquid (Weiss, 2006a).
Stigmella aurella op braam: frass
Stigmella aurella on Bramble: frass
Agromyzidae
Bij agromyziden treden alle overgangen op, van losse kleine korrels, tot parelsnoertjes, en vandaar tot slierten; zelfs zijn er soorten waar de hele gang met vervloeide frass gevuld is.
Agromyzidae
In this family all transitions may be found, from discrete dry grains to pearl chains and long strings; there are even species where the corridor is filled with deliquescent frass.
Liriomyza congesta op wikke
Liriomyza congesta on Vetch
Agromyziden-larven liggen op hun zij in de mijn, en maaien met hun sikkelachtige kaken in verticale beweging het bladweefsel weg. Doordat hun lichaam ietwat banaanvormig is, liggen zowel mond als anus hetzij aan de ene, dan wel aan de andere kant van een gangmijn. Ze keren zich regelmatig van de ene zij op de ander, en het resultaat is dat de frass in twee rijen komt te liggen. Deze tweesporigheid is een goed hulpmiddel om in gangmijnen agromyziden-mijnen te onderkennen.
Agromyzid larvae lay on their sides in the mine, mowing the leaf tissue with their sickle-shapled jaws in a vertical movenent. Because their body is somewhat banana-shaped, both mouth and anus are at either one or the other side of the corridor. They regularly turn over from one side to the other; the result is that the frass is deposited in two parallel rows along the sides of the mine. This double pattern is an excellent tool to recognise in an corridor mine the work of an agromyzid.
Amauromyza lamii op hennepnetel: begingang
Amauromyza lamii on Hemp-nettle: initial corridor
Het tempo waarmee de larve zich omkeert is niet voor alle soorten gelijk. Sommige soorten, zoals Agromyza alnivora, lijken zich na elke hap om te gooien.
The tempo of turning of the larvae differs from one species to the other. A species like Agromyza alnivora seems to turn over after each bite.
Agromyza alnivora op els
Agromyza alnivora on Alder
lange draden
Soms, zoals bij sommige kevers, bestaat de frass uit dunne staafjes, of zelfs lange draden. In het laatste geval lijken de mijnen op die van Eriocrania-soorten die de frass in een bijna continue draad afzetten.
long threads
Rarely, as in some beetles, the frass consists of thin rods or even long threads. In that case their mines can be confused with those of Eriocrania-species, that produce frass in an almost continuous line.
Eriocrania sangii op berk: frass
Eriocrania sangii on Birch: frass
Nepticulidae
De larven van sommige soorten Nepticulidae (dwergmotjes) bewegen hun achterlijfspunt ritmisch heen en weer, met gevolg dat de frasskorrels in keurige boogjes gerangschikt liggen
Nepticulidae
The larvae of some species of Nepticulidae sway their abdomen end rhytmically from side to side; the result is that their frass is deposited in arcs; this frass pattern is called coiled frass
in English literature.
Stigmella oxyacanthella op meidoorn
Stigmella oxyacanthella on Hawthorn
Als de anus precies in de middenlijn van de gang blijft resulteert een heel nauw frass-spoor. In veel gevallen is de breedte van de frasslijn doorslaggevend voor de determinatie (al komen er ook soorten voor die alle extremen vertonen).
When contrariwise the anus remains positioned in the middle of the corridor the resulting frass line is quite narrow. In many cases the frass pattern (coiled or not, widely dispersed or narrow) is crucial for the identification, although there are also species that show all transitions.
Stigmella trimaculella op canada-populier
Stigmella trimaculella on Black Italian Poplar
waar laat je het?
Soms, zoals bij bladwesplarven (Tenthredinidae) liggen de frasskorrels los in de mijn; in oude, droge mijnen liggen ze als gemalen peper in een zakje op het diepste punt van de mijn. In vouwmijnen (van Gracillariidae) liggen de frasskorrels, gewoonlijk door een gordijntje van spinsel bijeengehouden, in een apart deel van de mijn. Veel vaker wordt de frass aan epidermis geplakt. Bij veel vlinders wordt in de voldiepe mijn de frass gekleefd aan de bovenepidermis, het 'plafond' van de mijn. Het is daarbij merkwaardig dat dit niet alleen gebeurt door larven die ruggelings in de mijn liggen (bijv. Ectoedemia septembrella), maar ook door larven die op hun buik liggen (bijv. de Stigmella aurella, foto hierboven). Maar het gedrag vertoont niet aldoor een systematisch patroon: Ectoedemia albifasciella heeft de frass in losse korrels!
where to put it?
Sometime, like in sawfly (Tenthredinidae) mines, the frass is scattered as loose grains; in old, dried out mines it is amassed as ground black pepper in the lowest part of the mine. In tentiform mines (made by Gracillariidae) the frass mostly is stacked in a neat heap, separated by a silken curtain from the rest of the mine. But much more often the frass is stuck to the epidermis. In many moths with their full depth mines, it is glued to the upper epidermis. It is surprising that this happens both in species where the larvae lie on their back (e.g. Ectoedemia septembrella) but also in the case where the larvae lie belly-up, like Stigmella aurella (top foto). Yet, the frass deposition behaviour i seems to cross taxonomic lines: Ectoedemia albifasciella has its frass in loosely packed grains!
Ectoedemia septembrella op gevleugeld hertshooi: het plafond van de blaas, met aangeplakte frasskorrels
Ectoedemia septembrella on Square-stalked St John's-wort: ceiling of the blotch, with frass grains stuck to it
Ectoedemia albifasciella op eik, geopende mijn
Ectoedemia albifasciella on Oak, opened mine
Agromyziden-larven, die op hun zij in de mijn liggen, en geen voldiepe mijn maken, plakken de frass hetzij aan de epidermis, dan wel aan de bodem. Of hierin een taxonomisch patroon zit, en of dit voor alle soorten constant is, moet nog worden bekeken.
Agromyzidae larvae, that lie on their side and make shallow mines, glue their frass either to to the epidermis or to the floor. Wether there is a taxonomic pattern in this behaviour, and wether the pattern is constant for each species, remains to be studied.
Phytomyza pubicornis op zevenblad, geopende mijn: frass op de epidermis
Phytomyza pubicornis op Goutweed, opened mine: frass on the epidermis
Aulagromyza luteoscutellata op kamperfoelie, geopende mijn: frass op de bodem van de mijn
 |
Aulagromyza luteoscutellata on Honeysuckle, opened mine: frass on the floor
Zelden wordt de frass als teerachtige druppels gedeponeerd op de bodem van de mijn; het plafond blijft brandschoon. Dit gebeurt bij de kever Isochnus sequensi maar evengoed bij de vlinder Cameraria ohridella.
Rarely the frass is deposited as tarlike drops on the floor of the mine; the ceiling remains absolutely clean. This happens in weevil Isochnus sequensi but just as well in the moth Cameraria ohridella.
Isochnus seqensi op schietwilg
Isochnus seqensi on White Willow
de ultieme hygiene
Een klein aantal soorten maakt openingen in de mijn, en verwijdert daardoor de meeste frass. Voorbeelden zijn Atemelia- en Coptotriche-soorten. Hier zijn de openingen klein en onopvallend. Bij de bladwesp Heterarthrus nemoratus ligt de opening precies in de bladrand.
ultimate hygiene
A small number of species make holes in their mine to expel most of the frass. Examples are species of the genera Atemelia and Coptotriche. Here the holes are tiny and difficult to loccate. In the sawfly Heterarthrus nemoratus the opening is exactly in the leaf margin.
Heterarthrus nemoratus op berk
Heterarthrus nemoratus on birch
Het dwergmotje Ectoedemia subbimaculella maakt een brede scheur in zijn blaasmijn.
The nepticulid Ectoedemia subbimaculella makes a wide tear in its blotch mine.
Ectoedemia subbimaculella op eik
Ectoedemia subbimaculella on oak
Natuurlijk bevindt zich ook geen frass in vlekmijnen, en in mijnen waar de larve met zijn achtereind uit de mijn steekt, als Bedellia somnulentella of Epermenia chaerophyllella.
Obviously, no frass is contained in fleck mines, or in mines where the larva sticks out of the mine with its rear end, like Bedellia somnulentella or Epermenia chaerophyllella.
Epermenia chaerophyllella op fluitekruid
Epermenia chaerophyllella on Cow Parsley
17/10/2013